Dysfunkcje seksualne a zaburzenia depresyjne

Seksualność łączy funkcje ciała i umysłu. Problemy seksualne stanowią bardzo często przejaw, bądź pierwszy zwiastun zakłóceń zdrowia fizycznego i psychicznego. Termin dysfunkcje seksualne oznacza zaburzenie przebiegu reakcji seksualnych, zarówno przed, w trakcie, jak i po zakończeniu współżycia, a ogólnie rzecz ujmując, są to zaburzenia związane z fizjologią reakcji seksualnych takie jak :

zaburzenia pożądania,

zaburzenia podniecenia,

zaburzenia orgazmu,

zaburzenia seksualne wywołujące ból,

dysfunkcje seksualne nie spowodowane czynnikami fizjologicznymi

Do czynników biologicznych mogących wywoływać zaburzenia seksualne zalicza się choroby somatyczne, uzależnienia, (głównie od alkoholu, tytoniu i heroiny ), zaburzenia psychiczne, w tym depresja. Wykazano, że dysfunkcje seksualne oraz zaburzenia depresyjne korelują ze sobą, mogą wywoływać lub nasilać się wzajemnie, a leczenie jednego schorzenia wpływa na poprawę drugiego.[Licitsyna OG, Ansseau M, Gernay P, et al. [Sexual dysfunction and antidepressants]. Rev Med Liege. 2011]. Mężczyźni z dysfunkcjami przeżywają znacznie więcej

smutku, rozczarowania, lęku, a mniej przyjemności i deklarują niższą satysfakcję seksualną w porównaniu z mężczyznami bez problemów seksualnych. Kobiety cierpiące z powodu dysfunkcji seksualnych, również doznają mniej przyjemności i satysfakcji seksualnej przy nasileniu uczucia smutku, rozczarowania, a także winy i złości.[Nobre PJ, Pinto-Gouveia J. Emotions during sexual activity: dif erences between sexually functional and dysfunctional men and women. Arch Sex Behav. 2006]

Występowanie dysfunkcji seksualnych u osób z depresją, może być związane z samą istotą choroby. Depresji towarzyszą negatywne myśli, brak zdolności przeżywania przyjemności (w tym seksualnej) oraz niska samoocena wpływające na mniejsze poczucie atrakcyjności i obawy przed bliskością fizyczną. Osoby wykazujące objawy depresyjne, znacznie rzadziej pozostają aktywne seksualnie w porównaniu z resztą populacji. Pojawienie się dysfunkcji seksualnych może stanowić również skutek uboczny stosowania farmakoterapii. Pogorszenie się sprawności seksualnej nie wpływa pozytywnie na stosunek osób z depresją do przyjmowanych leków. Osoba chorująca może “obwiniać “ przyjmowane leki za kryzys w związku wynikający z braku seksu i zniechęcać się do leczenia. Pomimo, że funkcjonowanie seksualne może być przez leki zaburzone, są one często niezbędne do prawidłowego leczenia. Należy zgłaszać wystąpienie zaburzeń funkcjonowania seksualnego specjaliście niż próbować działać samodzielnie. Niekiedy zmienia się przyjmowany antydepresant na lek o innym profilu farmakologicznym. Można obniżyć dawkę leku lub planować aktywność seksualną uwzględniając porę przyjmowania leku (np. przyjmowanie wieczornej dawki leku po odbyciu stosunku płciowego). Każda modyfikacja dawki, czy zmiana leku muszą być skonsultowane z psychiatrą/psychiatrką. Samodzielne

próby poprawienia sprawności seksualnej przez modyfikowanie dawki leku przeciwdepresyjnego może spowodować zaostrzenie depresji i zakłócenie przebiegu leczenia.

Problemy zdrowia seksualnego wpływają na stosunki międzyludzkie, funkcjonowanie zawodowe i społeczne. Odciskają również piętno na samoocenie w roli mężczyzny lub kobiety oraz w ogólnym stanie zdrowia psychicznego. Dysfunkcje seksualne mogą stanowić zarówno objaw, przyczynę, jak i skutek leczenia zaburzeń depresyjnych dlatego nie należy ich ignorować.

Literatura:

Lew-Starowicz Z. Zaburzenia seksualne. Termedia, Poznań 2017.

Kowalczyk R, Lew-Starowicz Z. Definicja i koncepcja normy w seksuologii . In: Lew-Starowicz Z, Skrzypulec V. ed. Podstawy seksuologii.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018: 21–35.

Lew-Starowicz M, Lew-Starowicz Z, Skrzypulec-Plinta V. Seksuologia.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.

Declaration of Sexual Rights. http://www.worldsexology.org/ wp-content/uploads/2013/08/declaration_of_sexual_rights_ sep03_2014.pdf (11.05.2019).

Wciórka J, Pużyński S. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych.

Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. . Instytut Psychiatrii i Neurologii, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Kraków 2000.

Nobre PJ, Pinto-Gouveia J. Emotions during sexual activity: diffe- rences between sexually functional and dysfunctional men and women. Arch Behav. 2006; 35(4): 491–499, doi: 10.1007/ s10508-006-9047-1, indexed in Pubmed: 16909318.

http://slawomirmurawiec.pl/wp-content/uploads/2020/11/psych_2020_3-druk.pdf#page=19

https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/56568/43631

https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/view/36484/32120

https://www.primopsyche.pl/pl/czy-depresja-moze-miec-wplyw-na-seks/