Fetyszyzm

Fetyszyzm - na czym polega?

Fetyszyzm to rodzaj parafilii seksualnej, polegający na konieczności posiadania pewnych przedmiotów jako bodźców do uzyskania pobudzenia i satysfakcji seksualnej. Fetyszem mogą być między innymi części garderoby, tworzywa ubrań (np. lateks), eksponowane części ciała (np. stopy). Fetyszyzm należący do zaburzeń preferencji seksualnych dotyczy często różnych zmysłów i może obejmować dotykanie, wąchanie, lizanie, wprowadzanie przedmiotów do masturbacji i używanie ich podczas kontaktu seksualnego.

Kryteria DSM-5

Zgodnie z DSM-5 czyli klasyfikacją zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego z 2013 roku, fetyszyzm:

1. istnieje ponad 6 miesięcy w postaci nawracającego i intensywnego seksualnego podniecenia przejawianego wobec martwych przedmiotów lub części ciała innych niż genitalne, okazywane przez seksualne fantazje, potrzeby lub realizowane w rzeczywistości.

2. spowodował znaczące kliniczne cierpienie i stres w ważnych dziedzinach życia.

3. nie ogranicza się do fetyszy w postaci części ubrań używanych do przebierania się w stroje płci przeciwnej (jak w transwestytyzmie fetyszystycznym) lub przedmiotów używanych do pobudzania genitalnego, np. wibratorów.

Przyczyna

Fetyszyzm zwykle ujawnia się w okresie dojrzewania, choć może rozwinąć się znacznie wcześniej. Mimo prowadzonych badań nie opracowano jeszcze spójnej teorii wyjaśniającej przyczynę fetyszyzmu. Najczęściej spotyka się teorie oparte na tezie, że dewiacje seksualne są skutkiem zaburzeń rozwoju seksualnego. Powstała teoria związana z wdrukowaniem seksualnym, która sugeruje, że fetyszyzm może wystąpić, gdy w dziecku zostanie odciśnięte niewłaściwe pojęcie obiektu seksualnego. Współcześni przedstawiciele teorii psychodynamicznych uważają, iż przyczyną fetyszyzmu może być doświadczony we wczesnym dzieciństwie uraz, który teraz osoba próbuje przekształcić w triumf. W fantazjach i zachowaniach perwersyjnych zaprzecza własnym traumom, jakich doświadczyła ze strony opiekunów.

Leczenie

Ważne: fantazje fetyszystyczne są powszechne i należy je traktować jako zaburzenie tylko wtedy, gdy zaburzają normalne funkcjonowanie, powodują niepokój i cierpienie.

Leczenie zaburzeń seksualnych jest długotrwałe i wymaga pracy ze strony pacjenta. Jedną z najpopularniejszych metod jest terapia poznawczo-behawioralna. Uczy jak rozpoznawać i unikać przedmiotów zachowań fetyszystycznych. Zmniejszyć pobudzenie fetyszystyczne może krótkoterminowo terapia awersyjna, która ma na celu skłonienie pacjenta do skojarzenia bodźca z nieprzyjemnymi wrażeniami z zamiarem stłumienia ukierunkowanego zachowania.

Fetysze - wybrane rodzaje

• Hypefilia - fetyszem jest tkanina, np. aksamit

• Retifizm - fetyszem są buty, które mogą budzić skojarzenia masochistyczne poprzez deptanie, kopanie

• Podofilia - fetyszem są stopy

• Trichofilia - fetyszem są włosy

• Grawiditofilia - fetyszem jest brzuch ciężarnej kobiety

• Fetyszyzm pępka

• Heterochromofilia - fetyszem jest odmienny kolor skóry partnera seksualnego

• Pigmalionizm - osiąganie stanu podniecenia płciowego na widok wizerunków, np. zdjęć, rzeźb, obrazów

Źródła:

Lew-Starowicz, Z. (2001). Encyklopedia erotyki. Warszawa: Muza SA.

Lew-Starowicz, M.. Lew-Starowicz, Z. i Skrzypulec-Plinta, V. (2020). Seksuologia. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Bass, Alan (2018). Fetyszyzm, psychoanaliza i filozofia: opalizująca rzecz. Londyn: Routledge.