Osobowość schizoidalna

Kolejnym zaburzeniem osobowości, którym zajmiemy się w naszym cyklu jest osobowość schizoidalna w DSM-V nazwana schizoid personality disorder. To zaburzenie również należy do wiązki A zaburzeń osobowości. Ogólna charakterystyka tej wiązki obejmuje emocjonalny chłód, wycofanie, brak chęci utrzymywania bliskich związków oraz nieracjonalność. Szczegółowa charakterystyka osobowości schizoidalnej wskazuje jednak na wzór odcięcia od społeczeństwa i relacji oraz ograniczony zakres emocji i ich ekspresji. Początek zaburzenia można określić już we wczesnej dorosłości.

Szczególnymi objawami schizoidalnego zaburzenia osobowości będą:

• brak chęci ani odczuwania radości z utrzymywania relacji społecznych, włączając w to relacje rodzinne,

• niemalże zawsze wybieranie aktywności wykonywanych samotnie,

• małe lub całkowity brak zainteresowania doświadczeniami seksualnymi z inną osobą,

• czerpanie przyjemności z małej ilości aktywności, jeśli w ogóle z jakichkolwiek jest ona czerpana,

• brak bliskich przyjaciół innych niż najbliższa rodzina,

• widoczny brak reakcji na pochwały oraz krytykę ze strony innych,

• wykazywanie emocjonalnego chłodu, odcięcia.

Jeśli przynajmniej cztery z powyższych kryteriów diagnostycznych są spełnione, możemy mówić o osobowości schizoidalnej. Ważnym jest aby pamiętać o diagnozie różnicowej, a więc wykluczyć istnienie tego zaburzenia jeśli osoba badana choruje na schizofrenię, chorobę afektywną dwubiegunową, depresję z elementami psychotycznymi lub inne zaburzenia psychotyczne, a także zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Ponownie, Millon oraz Davis wyróżniają w swoim podręczniku odmiany osobowości schizoidalnej. Pierwszą z nich jest osobowość schizoidalna apatyczna, a więc taka, która łączy cechy schizoidalne z cechami osobowości depresyjnej. Osobowość schizoidalna oddalona charakteryzuje się dużym wycofaniem, osoby takie tracą zdolność do wchodzenia w relacje i przeżywania emocji. Osobowość schizoidalną rozmarzoną i poznawczo nieobecną określimy jako odmianę „bez osobowości”, natomiast ktoś czujący potrzebę przebywania w strukturalizowanym otoczeniu, ale nie przeżywającej typowych dla osobowości anankastycznej konfliktów między autonomią i posłuszeństwem, może cierpieć na osobowość schizoidalną pozbawioną uczuć.

Podobnie jak w poprzednim omawianym przez nas zaburzeniu, perspektywa biologiczna dostarcza niewielkiej ilości wytłumaczeń istnienia tego zaburzenia. Dużo więcej możemy wnioskować analizując podejście psychodynamiczne do tego zaburzenia. Farbairn zauważył na przykład, że brak emocji u osób z osobowością schizoidalną wiąże się z wczesnym doświadczeniem dziecka, że miłość pociąga za sobą śmierć, przez co wycofuje się ono z relacji, aby chronić siebie. Twórcy teorii relacji z obiektem wskazują na brak więzi we wczesnych latach życia, które wpływa na późniejsze odcięcie emocjonalne od świata zewnętrznego.

Osobowość schizoidalna często współwystępuje z takimi zaburzeniami jak:

• zaburzenia dysocjacyjne

• Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne

• Depresja

• Zespół Aspergera

Niestety, leczenie tego zaburzenia nie przynosi pomyślnych efektów, po terapii nie należy spodziewać się wielkich zmian. Podejmuje się jednak działania mające na celu odnalezienie tego, co sprawiać mogłoby pacjentowi przyjemność oraz poszerzanie jego kontaktów społecznych. W leczeniu stosuje się również leki przeciwpsychotyczne.