Osobowość schizotypowa

Następnym zaburzeniem osobowości, którym zajmiemy się w naszym cyklu , jest osobowość schizoidalna. W klasyfikacji DSM-V figuruje ono pod nazwą schizotypal personality disorder. Zaburzenie to należy do wiązki A, a więc jego ogólna charakterystyka obejmuje: wycofanie, chłód emocjonalny, podejrzliwość oraz nieracjonalność.

Zaburzenie schizotypowe ma charakter przewlekły, co oznacza, że jego objawy mogą utrzymywać się przez wiele lat. Pomimo pewnych podobieństw z zaburzeniami schizofrenicznymi, nie należy ich mylić ze schizofrenią ! Mechanizm powstawania nie jest znany, jednak przypuszcza się, że do ujawnienia się ich konieczna jest podatność ( prawdopodobnie uwarunkowana genetycznie) oraz zaistnienie środowiskowych sytuacji stresowych, dochodzi wówczas do zaburzeń aktywności układu dopaminergicznego, glutaminergicznego oraz nadaktywność lewej półkuli mózgu.

Szczególnymi objawami schizotypowego zaburzenia osobowości są:

• zniekształcone, ekscentryczne myślenie

• wiara w telepatię lub inne nietypowe sposoby komunikacji

• doświadczanie “mocy” lub obecności “ducha”

• używanie niejasnej mowy, z dużą ilością abstrakcji

• ubogie słownictwo lub niezwykłe używanie słów

• podejrzliwość oraz nastawienie paranoidalne

• nadmierny lęk społeczny związany z obawami paranoidalnymi

Jeżeli występują przynajmniej 4 z wymienionych kryteriów przez okres co najmniej dwóch lat, to można mówić o osobowości schizotypowej.

Millon przyrównuje osobowosć schizotypową do budynku. W biurowcu każdy z pracowników ma do wykonania swoje zadanie, a architektura budowli ma im to ułatwić. W przypadku osobowości schizotypowej funkcjonowanie uniemożliwiają defekty funkcjonalne.

Osobowość schizotypowa przypomina budynek, którego projekt charakteryzuje swoista logika, dziwaczna i trudna do przeniknięcia: to co dziwne, staje się normą, a rzeczy normalne stają się dziwne (Millon, s. 464).

Dzieli on osobowość schizotypową na dwie odmiany: bezbarwną i bojaźliwą

Osobowość schizotypowa bezbarwna:

• osoby sprawiające wrażenie ponurych, ospałych i oderwanych od rzeczywistości

• brak więzi ze światem zewnętrznym, niektórzy doświadczają rozdzielenia umysłu od ciała

• przeżywanie napadów paniki i kryzysów egzystencjalnych

• osoby mogą postrzegać siebie jako roboty działające bez sensu i celu

• u niektórych występowanie cech osobowości depresyjnej lub zależnej

Osobowość schizotypowa bojaźliwa:

• osoby są pełne obaw, ostrożne, wycofane społecznie, w ich wypadku obojętność i apatia pełnią funkcję obronną - tłumienie wrażliwości i pragnień

• u niektórych odprawianie rytuałów dla zachowania kontroli nad wydarzeniami bądź odwrócenia złego losu

• niektórzy dla zachowania bezpieczeństwa uciekają do świata fantazji

• w sytuacjach towarzyskich zachowują przesadny dystans, są pełne obaw i podejrzliwe wobec innych

Zaburzenie to jest stosunkowo łatwe do rozpoznania, natomiast jego terapia jest bardzo trudna, ponieważ jej powodzenie zależy od stopnia zaburzeń w myśleniu. Duże trudności stanowią: ograniczenia w zakresie uwagi, zniekształcone postrzeganie rzeczywistości i automatyczne myśli. W leczeniu farmakologicznym używa się małych dawek neuroleptyków.