Uogólnione zaburzenia lękowe

UOGÓLNIONE ZABURZENIA LĘKOWE

CZYM JEST ZESPÓŁ LĘKU UOGÓLNIONEGO? Zespół lęku uogólnionego jest jednym z zaburzeń lękowych, których głównym objawem jest poczucie niepokoju i stresu w sytuacjach, które zazwyczaj lęku nie wywołują. Osoba cierpiąca na lęk uogólniony nie potrafi opanować zalewających jej emocji i odczuwa bezradność, zdenerwowanie, napięcie oraz ciągłą czujność i rozdrażnienie. Taka osoba spodziewa się zazwyczaj najgorszego, widzi świat „w czarnych barwach”, antycypując najgorszy możliwy scenariusz każdego przyszłego wydarzenia. Do fizycznych objawów towarzyszących temu zaburzeniu należą ciągłe napięcie mięśni, łatwe przemęczanie się, trudności z koncentracją czy problemy ze snem. Często nienaturalne napięcie w ciele staje się przyczyną utraty elastyczności układu krwionośnego. Badania pokazały także zwiększoną aktywność (fal?) beta w płatach czołowych pacjentów ze zdiagnozowanym zespołem lęku uogólnionego, co wskazuje na stale odczuwany przez nich silny niepokój. Ich życie jest, krótko mówiąc, zdominowane przez zmartwienia, przez co ich funkcjonowanie jest utrudnione lub nawet nie możliwe.

KILKA FAKTÓW - Zespół lęku uogólnionego dużo cześciej jest diagnozowany u kobiet niż u mężczyzn. - Prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu lęku uogólnionego w ciągu życia wynosi 5,1%, a więc jest nieco wyższe niż dla zaburzenia lęku panicznego. - Badania przeprowadzone w USA pokazały, że zaburzenia lęku uogólnionego najczęściej występują u osób mniej zamożnych i o niższym wykształceniu, co może być związane z mieszkaniem w niebezpiecznej dzielnicy czy ciągłym strachem przed przemocą, utratą pracy lub opieki zdrowotnej. - Zespół lęku uogólnionego rozpoznawany jest znacznie częściej w krajach zurbanizowanych, których mieszkańcy muszą sobie radzić ze stresem zmiany społecznej lub w krajach gdzie trwa wojna bądź ucisk polityczny.

SKĄD BIERZE SIĘ ZESPÓŁ LĘKU UOGÓLNIONEGO? Z perspektywy fizjologii najbardziej prawdopodobną odpowiedzią na to pytanie wydaje się niedobór neuroprzekaźnika GABA. Jest to substancja hamująca lęk, jeśli więc receptorów ją odbierających jest zbyt mało lub nieodpowiednio przetwarzają one ten neuroprzekaźnik, lęk uogólniony wzrasta. Warto podkreślić również wagę systemu hamowania, w którego skład wchodzą miejsce sinawe, części układu limbicznego, zwłaszcza ciało migdałowate oraz kora przedczołowa, dla występowania tego zjawiska. W prawidłowo funkcjonującym mózgu układ ten hamuje zachowania w momencie zagrożenia, a więc zatrzymuje człowieka w miejscu, wywołuje strach i prowokuje przewidywanie przebiegu najbliższych zdarzeń. W przypadku wystąpienia zaburzenia jakim jest zespół lęku uogólnionego, system hamowania jest stale pobudzony. Istotny jest też wpływ zjawiska neurofizjologicznego, występującego w wymienionych wyżej obszarach, tzw. wzniecania, które polega na tym, że w grupach wielokrotnie wzbudzanych neuronów obniża się próg kolejnego pobudzenia. Doświadczanie strachu jest więc w pewnym sensie ułatwione u osoby cierpiącej do tego stopnia, że niemalże każdy bodziec może stać się wystarczającym czynnikiem wywoławczym, skutkiem czego jest ciągły strach. Teoria poznawcza mówi nam o źródle lęku uogólnionego w odczuwanym braku kontroli i nieprzewidywalności przyszłych zdarzeń. Poczucie braku wpływu na ważne życiowe wydarzenia, a także antycypacja najgorszego z możliwych scenariuszy może stać się zapalnikiem rozwoju tego zaburzenia. Podejście poznawczo-behawioralne podkreśla wagę tego właśnie wyuczonego sposobu postrzegania rzeczywistości. Podejście psychodynamiczne zakłada jednak, że u podstaw doświadczanego lęku leżą nierozwiązane i nieuświadomione konflikty zewnętrzne.

W JAKI SPOSÓB LECZONE JEST TO ZABURZENIE? Farmakologia przychodzi z pomocą osobom cierpiącym na zespół lęku uogólnionego. Często używanymi środkami w leczeniu tego zaburzenia są benzodiazepiny. Zwiększają one wydzielanie neuroprzekaźnika GABA w mózgu, za czym idzie złagodzenie poczucia niepokoju. Warto jednak uważać z ich przyjmowaniem - łatwo uzależniają, a przy jednoczesnym spożywaniu alkoholu mogą prowadzić do przedawkowania. Długotrwałe ich stosowanie może skutkować problemami z pamięcią, a także wywoływać stany depresyjne. Z tych powodów stosowane są głównie przy występowaniu bardzo silnego lęku oraz u pacjentów bez problemów z alkoholem. Lekiem o podobnym działaniu, a więc zwiększającym dostępność GABA, ale za to posiadającym mniej szkodliwych skutków ubocznych jest Abecarnil. Powszechnie używane są już też inne środki przeciwlękowe, których działanie nie dotyczy bezpośrednio tej substancji, a wpływa na system dopaminowy, norepinefrynowy i serotoninowy. Najczęściej stosowanym jest lek o nazwie Buspirone. Silne działanie hamujące lęk wykazują również impiramina czy leki z kategorii SSRI (inhibitory zwrotne serotoniny stosowane również w leczeniu depresji). Najlepiej potwierdzona badaniami jest skuteczność wpomagania leczenia zespołu lęku uogólnionego terapią poznawczo-behawioralną. Koncentruje się ona na zrozumieniu i przeformułowaniu lękowych przekonań pacjenta oraz na nauce sposobów radzenia sobie z lękiem. Często stosowana jest też terapia psychodynamiczna, której celem jest rozwiązanie wewnętrznych konfliktów pacjenta i wzmocnienie ego. Warto w tym miejscu wspomnieć również o programie australijskich naukowców, który ma pomagać we wczesnej interwencji u dzieci w wieku od 7 do 14 lat z objawami lęku. Terapia ta obejmuje umiejętności poznawczo-behawioralne czy ćwiczenia stopniowego kontaktu z sytuacjami wywołującymi lęk. Badania nad tym programem wykazały trwałe korzyści dla dzieci biorących w nim udział.

Źródła: https://www.centrumdobrejterapii.pl/ Psychopatologia M.E.P. Seligman, E.F. Walker, D.L. Rosenhan Zaburzenia lękowe. Podręcznik z ćwiczeniami opartymi na terapii poznawczo-behawioralnej D.A. Clark, A.T.Beck