Zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie
- Naukowe Kola Psychoterapii
- 14 kwi 2021
- 3 minut(y) czytania
Słowo wstępu - o tożsamości płciowej
Identyfikacja płciowa to wg słownika PWN: “psychiczne poczucie przynależności do jednej płci”. Kwestia ta jest bardzo złożona, dlatego też w dalszej części artykułu zostanie ona szerzej omówiona, ze szczególnym naciskiem na temat zaburzeń identyfikacji płciowej w dzieciństwie.
Między 7 a 8 tygodniem prenatalnego życia, zaczyna rozwijać się rozwój płciowy, w postaci gonady obojętnej. Jeżeli w zarodku występuje chromosom Y to gonada obojętna wytwarza jądra, z kolei gdy występują tylko chromosomy X to zostaną wytworzone jajniki. Zatem na tak wczesnym etapie rozwijania płodu zachodzi różnicowanie płciowe. Z kolei rozwój tożsamości płciowej przypada już od momentu urodzenia. Sposób traktowania dziecka przez rodziców/opiekunów i innych ludzi zależy od tego, czy dziecko postrzegane jest jako chłopiec czy dziewczynka. Według klasycznej koncepcji Stollera istnieją dwa komponenty rozwoju tożsamości płciowej: wewnętrzna - dotycząca rozpoznawania: “jestem dziewczynką”/”jestem chłopcem” i zewnętrzna - świadomość męskości lub kobiecości na podstawie przejawiania typowo męskich lub kobiecych zachowań. Można jednak zadać pytanie jak tożsamość płciowa i jej różnicowanie wygląda z perspektywy dziecka? Między 2-3 rż. większość dzieci potrafi poprawnie określić własną płeć i płeć innych osób. Między 3-5 rż. dzieci poszukują informacji i różnych scenariuszy czynności, które charakteryzują osoby tej samej płci i różnicują płeć przeciwną. To właśnie w tym okresie mogą pojawić się pierwsze oznaki, dotyczące zróżnicowania kulturowego płci. Najprawdopodobniej między 5 a 7 rż. dziecko orientuje się, że płeć stanowi cechę stałą, i właśnie ta świadomość jest bardzo ważna w rozwoju własnej tożsamości płciowej. Od około 7 rż. dzieci coraz swobodniej zaczynają używać stereotypy dotyczące płci.
Zatem, wyraźnie widać jak bardzo genetyka oraz oddziaływanie środowiska - rodziny, rówieśników dziecka oraz samej kultury wpływają na kształtowanie się własnej identyfikacji płciowej.
Zaburzenie identyfikacji płciowej w dzieciństwie
W najnowszym wydaniu systemu klasyfikacyjnego zaburzeń psychicznych DSM-5 Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego z 2013 roku, zaburzenie identyfikacji płciowej u dzieci, znalazło się pod kategorią o nazwie Dysforia płciowa, w sekcji dotyczącej dysforii płciowej u dzieci jest ona opisywana jako - “przejawiająca się jako wyraźna niezgodność między doświadczaną / wyrażaną płcią, a przypisaną im płcią, trwającą co najmniej 6 miesięcy” (źródło APA). Kryterium diagnozy jest spełnione gdy dziecko przejawia co najmniej 6 z poniższych zachowań:
Silne pragnienie bycia inną płcią lub twierdzenie w zaparte, że jest się inną płcią niż ta przypisana jednostce
U chłopców (przypisana płeć) silna preferencja do przebierania się lub symulowania kobiecego stroju; lub u dziewcząt (przypisana płeć) - silna skłonność do noszenia tylko typowo męskich ubrań oraz silny opór przed noszeniem typowo kobiecych ubrań
Silne preferencje dla ról płciowych w zabawie w udawanie lub zabawie w fantazje
Silne preferowanie zabawek, gier lub zajęć stereotypowo używanych lub angażowanych przez osobę płci przeciwnej
Silne preferencje do zabawy z płcią przeciwną
U chłopców (przypisana płeć): zdecydowane odrzucenie typowo męskich zabawek, gier i zajęć oraz zdecydowane unikanie brutalnej zabawy; lub u dziewcząt (przypisana płeć) - zdecydowane odrzucenie typowo kobiecych zabawek, gier i zajęć
Silna niechęć do własnej anatomii seksualnej
Silne pragnienie cech fizycznych, które pasują do doświadczanej płci
Osoba cierpiąca na dysforię płciową określana jest mianem osoby transpłciowej, to określenie również jest stosowane w przypadku dzieci. Wg APA dzieci transpłciowe mogą realizować wiele działań afirmacji płci, poprzez np. afirmację społeczną polegającą na zmianie imienia i zaimków na te odnoszące się do płci z którą się identyfikują. W dalszych etapach rozwoju mogą chcieć potwierdzić prawnie oznaczenie swojej płci z którą się identyfikują poprzez zmianę dokumentów, czy też poprzez dokonanie afirmacji medycznej - zakaz dojrzewania płciowego lub stosowanie odpowiednich hormonów, czy afirmację chirurgiczną - np. operacja feminizacji twarzy. rekonstrukcja klatki piersiowej u mężczyzn.
Wsparcie dzieci trans płciowych
Według badań przeprowadzonych przez Amerykańską Akademię Pediatrów w 2018 roku, 50,8% nastolatków i nastolatek trans próbowało odebrać sobie życie, co było skutkiem braku zrozumienia, agresji i hejtu w skierowanej w stosunku do nich. Tendencja ta z roku na rok rośnie. W Polsce również widoczne są sytuacji jak dzieci z zaburzeniem identyfikacji płci są szykanowane oraz atakowane i to nawet ze strony polityków. Dlatego też niezmiernie ważna jest edukacja i reagowania w momencie, gdy przekraczane są podstawowe prawa takiej osoby, już od najmłodszych lat.
W przypadku stwierdzenia zaburzeń identyfikacji płciowej u dziecka istotne jest jego wsparcie i zrozumienie udzielone mu nie tylko przez opiekunów ale i nauczycieli i innych osób z otoczenia. Kluczowa jest terapia i uczestnictwo w grupach wsparcia, by dzieci czuły się zaopiekowane i miały przestrzeń, w której mogą czuć się bezpieczne, a rodzice uzyskali kompleksową wiedzę na temat powagi sprawy i metod wsparcia swoich podopiecznych.
Źródła:
Seksualność człowieka J. Bancroft,
Psychologia Rozwoju. Od dziecka do dorosłości D.R. Schaffer, K. Kipp
https://pediatrics.aappublications.org/content/142/4/e20182162https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/transplciowe-dziecko-praca-z-rodzicami-zalecenia-terapeutyczne
https://noizz.pl/lgbt/nagonka-krystyny-pawlowicz-na-transplciowe-dziecko/mekqrc2
Comments